Fotografie: Anneleen Steenbruggen
Haar opa en ouders gingen haar voor. Lizelore Vos is de derde generatie op het biodynamische akkerbouwbedrijf Maatschap Dames en Heren Vos in Kraggenburg, de Noordoostpolder. De plek waar ze geboren en getogen is. Een aantal jaar van haar leven heeft ze niet op de boerderij doorgebracht, “om te studeren, veel van de wereld te zien en uiteindelijk te ontdekken dat de boerderij mijn plek is’, schrijft ze ons. Het bedrijf is al meer dan 30 jaar biodynamisch en bestaat uit 90 hectare land.
“Doordat de focus afgelopen jaren alleen op hogere opbrengsten in de gehele landbouwsector heeft gelegen hebben we onszelf vastgezet in een bepaald systeem. Een systeem wat niet houdbaar is in de toekomst en waarbij we de aarde uitputten.” Voor Lizelore zijn diversiteit en korte lijnen belangrijke thema's. Niet iedere boer hoeft wat haar betreft biodynamisch te worden omdat de idealen niet voor iedereen kloppen. Wel denkt ze dat we met elkaar zo wijs moeten zijn dat er een bepaalde minimumeis moet komen wat betreft dierenwelzijn, bestrijdingsmiddelen, kunstmest etc. Biologische landbouw is voor haar de toekomstige norm. Wat betreft Lizelore begint het allemaal bij de consument. Waar wil je je geld aan uitgeven? Welk systeem wil je steunen?
“Als boer(in) is het je taak om de bodem te verzorgen” vertelt Lizelore. “De grond moeten we zo verzorgen dat we vitale producten oogsten en dat volgende generaties nog net zo of nog beter kunnen boeren als wij”. Gezonde producten, gezonde mensen en een gezonde aarde achterlaten. Dat is de taak van een boer(in). Lizelore vertelt dat je door goed te observeren je de plant leert kennen, waardoor je kan bijsturen en je management kan aanpassen. Elk jaar is anders, het klimaat verandert, de mogelijkheden veranderen en dat zorgt ervoor dat we dit als boeren ons hele leven mogen blijven doen. Elk bedrijf is uniek en kopiëren van de buren werkt niet. Leren van elkaar, dat kan uiteraard wel!
Wij vroegen Lizelore wat haar bedrijf toevoegt aan het Flevolandse landschap. “We maken het wat diverser”, was haar antwoord. Bij Maatschap Dames en Heren Vos hebben ze een eigen robuust aardappelras, genaamd Sevilla. Een heerlijke aardappel die geschikt is voor friet, stamppot en als tafelaardappel. Deze aardappel is pas echt onderscheidend door zijn hoge tolerantie voor de gevreesde aardappelziekte phytophthora.
Naast aardappelen telen ze onder andere ook wortels, uien, witlofpennen, pompoenen, erwten, tarwe en luzerne. Het bouwplan is zo bedacht dat ze gewassen die veel van de grond vragen worden afgewisseld met gewassen die weinig vragen. Veel vragende gewassen zijn bijvoorbeeld aardappels, wortels en uien. Zij vragen veel nutriënten en door de zware oogstmachines kan de structuur van de grond onder natte omstandigheden verminderd worden. Door een weinig vragend gewas zoals luzerne of tarwe het jaar erna te telen kan de grond herstellen en zich opladen voor het jaar erna. Hierdoor creëer je een balans en put je de bodem niet uit. De afzet van deze gewassen is divers. Bijvoorbeeld bij de uien; het gaat per kistje naar iemand die op de markt staat maar het gaat ook per vrachtwagens tegelijk weg. Odin is een vaste afnemer die de wortels en aardappels afneemt. De pootaardappels gaan naar verschillende boeren en handelshuizen. De tarwe gaat naar een kippenboer waar wij mest van krijgen en naar een bakker. Grasklaver gaat naar een veeboer, pompoenen telen ze voor het zaad en gaan naar de Bolster en zo heeft elk product zijn eigen verhaal.
Fotografie: Elza Matthijssen
Het grootste gedeelte van de opbrengst wordt dus niet direct aan de consument verkocht. Lizelore legt uit waarom: “Als akkerbouwbedrijf heb je grote hoeveelheden producten; schuren vol met aardappels en uien. Helaas lukt het niet om die allemaal rechtstreeks aan de consument af te zetten. Maar wat we wel doen is een facebookpagina bijhouden waarin we laten zien wat er allemaal gebeurt op de boerderij en is er een kraam aan de weg waar je onze producten van dat moment kan kopen. We organiseren wel eens een vrijwilliger dag om bijvoorbeeld pompoenen te oogsten en hopen dat volgend jaar ook weer te kunnen doen”. De Odin winkel die sinds kort in Oosterwold staat is een leuke plek waar je als consument de wortels en aardappels van Lizelore kunt kopen in Flevoland.
Afgelopen jaar stond Lizelore ook in de Food100, een lijst met 100 voedsel veranderaars. Wij vroegen wat Lizelore anders doet als andere boeren en daarom in deze mooie lijst staat. “Het is een eer dat ik daarin sta. Wat ik juist zo leuk vind aan Flevoland is dat het nog zo jong is. Een jonge provincie die nog geen duidelijk karakter heeft zoals je bijvoorbeeld in Drenthe of Limburg kunt ervaren. Mijn opa en alle andere pioniers hebben de polder klaar gemaakt om het boeren mogelijk te maken, mijn ouders hebben gepionierd in de biodynamische landbouw en hebben een gezond bedrijf neergezet. Nu mag ik het verder brengen. Het boerenleven wordt minder hard en zwaar, het wordt vriendelijker en dan is het mooi dat ik als vrouw het bedrijf over kan nemen en andere kwaliteiten kan inbrengen. Wat ik precies anders doe? Geen idee. Ik zoek naar de samenhang tussen regenworm en kosmos, tussen idealen en economie en tussen hard werken en veel plezier hebben.”
Als laatste vroegen we naar Lizelore haar toekomstplannen. De eerste jaren van mijn boer zijn waren vooral gericht om alles te begrijpen en te leren. Opgroeien op een boerderij is toch anders dan de verantwoordelijkheid hebben en mijn studie diergeneeskunde heeft me veel geleerd maar niet op dat vlak. Nu begint het langzaam vorm te krijgen waar ik me voor wil inzetten. Een gezonde, robuuste bodem voor de toekomst is daarbij mijn uitgangspunt. Ik wil graag experimenteren met ecoploegen en niet kerende grondbewerking, meer diversiteit creëren op het land en bomen integreren in de akkerbouw. Na twee generaties pionieren en hard werken door mijn opa en ouders is het tijd wat meer rust en speelsheid. Een vriendelijk bedrijf waar ruimte is voor ontwikkeling van bodem en mens.
Fotografie: Elza Matthijssen
Wil je meer weten over Lizelore Vos? Neem dan een kijkje op de website!